انسان در بینش اسلامى موجودى ممتاز است که در پرتو تحولات، به کمالات روحى و معنوى نایل مى شود و با گذر از یک مرحله به مرحله دیگر زندگى، جهت جاودانگى خود را مى یابد و در هر مرحله اى به زندگى نوین و دنیاى جدیدى قدم مى گذارد و با شرایط خاص آن وفق پیدا مى کند. گاهى ((رحم))، گاهى دنیا، زمانى برزخ و هنگامى قیامت اقامتگاه زیست انسان است. مرگ و حیات، دو تعبیر مختلف از روند زندگى و هر دو امر وجودى و تفسیرى از حیات جاودانى انسان است. علامه طباطبایى مى گوید: مرگ به معناى عدم حیات نیست بلکه به معناى انتقال است؛ امرى است وجودى که مانند حیات خلقت پذیر است.(1)لسان قرآن کریم در بازگویى این حقیقت بسیار صراحت دارد: ((الذى خلق الموت و الحیوه لیبلوکم ایکم احسن عملا و هو العزیز الغفور))؛ خدا مرگ و حیات، هر دو را آفریده است تا شما را بیازماید که کدام یک از شما خوش عمل و نیک رفتارترید و او غالب و عزیز آمرزنده است.(2)
انسان‌ها در هر دوره اى از شرایط زندگى، پایبند ضوابط اجتماعى و روابط انسانى هستند. ارتباط انسانى در هیچ مقطعى گسستنى نیست. اسلام به این پیوند و پیوستگى تاکید مى ورزد. لذا ((زیارت)) مفاهیم عمیقى از عشق، محبت، مودت و پیوستگى انسانى و ایمانى را به همراه دارد، آن چنان که هر مسلمان باورمند وظایف زیارت مومنان و صالحان و گذشتگان را همواره به عهده دارد.
زیارت، عبرت انگیز است.
عالم دنیا، عالم جذب و کشش‌هاى فراوان مادى است. این کشش‌ها عامل بازدارنده و سبب غفلت انسان از فرجام زندگى و عاقبت اندیشى است. یاد آخرت فلسفه فردا نگرى و بیدارى انسان را شکل مى بخشد و او را متوجه زندگانى فردا مى کند. وقتى چنین توجه و تنبهى براى انسان حاصل شد، او در صدد ساختن آینده روشن و مطلوب براى خود بر مىآید و مقدمات رسیدن به آن را مهیا مى کند. پیامبر عظیم الشإن اسلام(ص) مى فرمایند: ((زوروا القبور فانها تذکرکم الاخره))؛ قبور را زیارت کنید. پس به درستى که این کار، شما را به یاد آخرت مى اندازد.(3)
زیارت، فرح بخش است.
زیارت نمودى از پیوند روحى و عاطفى است که میان انسان‌ها برقرار مى شود. موقعى که دوستى به دیدار دوست خود مى شتابد و تحفه اى براى او مى برد، قلب او سرشار از شادىها مى گردد. رفتن به دیار اموات نیز چنین پیامد شادى در پى دارد و روح در گذشتگان با تحفه زیارت مسرور و شاداب مى شود. امام على(ع) در این رابطه مى فرماید: ((زوروا موتاکم فانهم یفرحون بزیارتکم))؛ گذشته گان خود را زیارت کنید. پس به درستى که آنان از این عمل شما بسى مسروز و فرحناک مى شوند.(4)
داود رقى مى گوید به امام صادق(ع) عرض کردم: کسى کنار قبر پدر و بستگان خود یا افراد دگر مى رود، آیا به حال آن صاحب قبر سودى مى رساند؟ امام فرمود: ((نعم‌‌ان‌ذلک یدخل علیه کما یدخل على احدکم الهدیه یفرح بها))؛ بلى. ثوابش به او مى رسد و خوشحال مى شود، همان طور که اگر هدیه اى به شما برسد شما خوشحال مى شوید.(5)